Karakala
Karakala | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Irudi gehiago | |||||||
198 - 217ko apirilaren 8a ← Septimio Severo - Makrino →
| |||||||
Bizitza | |||||||
Jaiotzako izen-deiturak | Lucius Septimius Bassianus | ||||||
Jaiotza | Lugdunum, 186ko apirilaren 4a | ||||||
Heriotza | Harran, 217ko apirilaren 8a (29 urte) | ||||||
Hobiratze lekua | Sant'Angelo gaztelua | ||||||
Heriotza modua | giza hilketa: labankada | ||||||
Familia | |||||||
Aita | Septimio Severo | ||||||
Ama | Julia Domna | ||||||
Ezkontidea(k) | Fulvia Plautilla (en) | ||||||
Bikotekidea(k) | ikusi
| ||||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||||
Anai-arrebak | ikusi
| ||||||
Leinua | Severar leinu | ||||||
Hezkuntza | |||||||
Hizkuntzak | latina | ||||||
Jarduerak | |||||||
Jarduerak | politikaria eta monarka | ||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||
Erlijioa | Antzinako Erromako erlijioa | ||||||
Marko Aurelio Karakala (latinez Marcus Aurelius Antoninus Caracalla; Lugdunum, 186ko apirilaren 4a - Harran, 217ko apirilaren 8a) erromatar enperadorea izan zen, 211tik hil zen arte. Karakala goitizena jaso zuen izen horretako galiar tunika txanoduna janzten zuelako.
Bizitza
Septimio Severo enperadorearen semea zen. Zazpi urte zituenean zesar izendatu zuten, eta augusto 198an. Aita hiltzean, 211n, bere anaia Getarekin batera izendatu zuten enperadore baina hurrengo urtean hil zuen anaia[1]. Jarraian, Getaren lagun eta aldeko gehienak jazarri eta hilarazi zituen, eta Senatua behartu zuen anaiaren aurkako damnatio memoriae bat agertu zezan. Dion Kasio historialariaren arabera, 20.000 bat lagun hil ziren errepresioaren ondorioz[2].
Legioaren eta Pretoriar Guardiaren atxikimendua ziurtatzeko, soldatak ikaragarri igo zizkien soldaduei[3]. 212. urtean sinaturiko Constitutio Antoniana izeneko ediktuaren bitartez, erromatar hiritartasuna eman zien inperioko biztanle libre guztiei[1], askatutako esklabuei barne, era horretan estatuak zerga-ordaintzaile gehiago izanen zuelako. Zilarraren balioa %25 murriztu zuen, legioak ordaindu ahal izateko, eta zergak handitu zituen.
Monumentu ugari eraiki zuen, bere izena daramaten Erromako bainuak besteak beste[1]. Karakalaren Termen hondakinak oraindik ikus daitezke. Alexandro Handia miresten zuen, eta haren haragitzetzat hartzen zuen bere burua. 213an, alaman tribuen aurkako kanpaina arrakastatsua egin zuen. 214an, Alexandroren ildoari jarraituz, Mazedonia korritu zuen, 16.000 laguneko falangea errekrutatzeko[3]. 215ean, Alexandriara joan zen, Alexandroren hilobia bisitatzera; ondoren, ordea, hiria harpilatu eta gazte gehienak hilarazi zituen[4][3].
Alexandro Handiak egin zuen bezala, Persia konkistatzera deliberaturik, 217an Partiar Inperioaren kontra borrokatzera abiatu zen. Apirilaren 8an, gernu egiteko gelditu zenean, Julius Martialis izeneko laguntzaile batek hil zuen. Hiltzailea ihes egiten saiatu zen, baina berehala hil zuten. Karakalaren ondorengoa Makrino izan zen, Pretoriar Guardiako burua.
Erreferentziak
- ↑ a b c Karakala, Marko Aurelio. Lur hiztegi entziklopedikoa, Creative Commons Aitortu 3.0 Espainia lizentzia (Noiz kontsultatua: 2017-3-13).
- ↑ Goldsworthy, Adrian Keith. How Rome Fell: Death of a Superpower. Yale University Press, books.google.es (Noiz kontsultatua: 2017-3-12).
- ↑ a b c Bunson, Matthew. Encyclopedia of the Roman Empire. 94-95. orrialdeak, books.google.es (Noiz kontsultatua: 2017-3-13).
- ↑ Caracalla, Antonino Basiano. Emperador de Roma (188-217). mcnbiografias.com (Noiz kontsultatua: 2017-3-13).
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Karakala |
- i
- e
- a
27 BC – 235 AD
235–284
- Maximino Trax
- Gordiano I.a eta Gordiano II.a
- Pupieno eta Balbino
- Gordiano III.a
- Filipo Arabiarra eta Filipo II.a
- Dezio eta Herenio Etrusko
- Hostiliano
- Treboniano Galo eta Volusiano
- Emiliano
- Valeriano
- Galieno, Salonino eta Valeriano II.a
- Klaudio Gotiko
- Kintilo
- Aureliano
- Tazito
- Floriano
- Probo
- Karo
- Karino eta Numeriano
Galietako enperadoreak:- Postumo
- (Leliano)
- Mario
- Viktorino
- (Domiziano II.a)
- Tetriko I.a eta Tetriko II.a
284–395
- Diokeziano (inperio osoa)
- Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea)
- Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West)
- Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Maxentzio (bakarrik)
- Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente
- Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo
- (Martiniano)
- Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo
- Konstantino II.a
- Konstante
- Magnentzio eta Dezentzio
- Konstantzio II.a eta Vetranio
- Juliano Apostata
- Joviano
- Valentiniano I.a
- Valente
- Graziano
- Valentiniano II.a
- Magno Maximo eta Flavio Viktor
- Teodosio I.a Handia
- (Flavio Eugenio)
395–480
- Honorio
- (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a)
- Konstantzio III.a
- Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan
- Valentiniano III.a
- Petronio Maximo eta Paladio
- Avito
- Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio
- Glizerio
- Julio Nepote (de iure)
- Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Bizantziar Inperioa
395–1204
- Arkadio
- Teodosio II.a
- Pulkeria
- Martziano
- Leon I.a
- Leon II.a
- Zenon I.a (1. agintaldia)
- Basilisko eta Marko
- Zenon I.a (2. agintaldia)
- Anastasio I.a
- Justino I.a
- Justiniano I.a
- Justino II.a
- Tiberio II.a
- Maurizio eta Teodosio
- Fokas
- Heraklio
- Konstantino III.a
- Heraklonas
- Konstante II.a
- Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a
- Justiniano II.a (1. agindaldia)
- Leontzio
- Tiberio III.a
- Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio
- Filipiko
- Anastasio II.a
- Teodosio III.a
- Leon Isauriarra
- Konstantino V.a
- Artabasdo
- Leon IV.a Khazariarra
- Konstantino VI.a
- Irene
- Nizeforo I.a
- Estaurazio
- Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto
- Leon V.a Armeniarra eta Konstantino
- Mikel II.a
- Teofilo
- Mikel III.a
- Basilio Mazedoniarra
- Leon VI.a Jakituna
- Alexandro Bizantziokoa
- Konstantino VII.a Porfirogeneta
- Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino
- Erroman II.a
- Nizeforo II.a Fokas
- Joan I.a Tzimiskes
- Basilio II.a
- Konstantino VIII.a
- Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a
- Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a
- Mikel V.a
- Zoe (2. agindaldia) eta Teodora
- Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako
- Konstantino Monomako (bakarrik)
- Teodora
- Mikel VI.a
- Isaak I.a Komneno
- Konstantino X.a Dukas
- Erroman IV.a Diogenes
- Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantios eta Konstantino
- Nizeforo III.a Botaniates
- Alexio I.a Komneno
- Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno
- Emanuel I.a Komneno
- Alexio II.a Komneno
- Androniko I.a Komneno
- Isaak II.a Angelo
- Alexio III.a Angelo
- Alexio IV.a Angelo
- Nikolas Kanabos, usurpatzailea
- Alexio V.a Dukas
1204–1261
Bizantziar Inperioa
1261–1453
- Mikel VIII.a Paleologo
- Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo
- Androniko III.a Paleologo
- Joan V.a Paleologo
- Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno
- Joan V.a Paleologo
- Androniko IV.a Paleologo
- Joan VII.a Paleologo
- Androniko V.a Paleologo
- Emanuel II.a Paleologo
- Joan VIII.a Paleologo
- Konstantino XI.a Paleologo
- Datuak: Q1446
- Multimedia: Caracalla / Q1446